Filosofisch Café

Verslagen van eerdere cafés

Café Filo

Korte verslagen van gesprekken

dinsdag, 15 oktober 2024: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Groenmarkt 6, Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree, drank op eigen rekening
Kort verslag:

Dinsdagavond, op het terras zitten al enkele trouwe deelnemers te wachten. Toch gaan we binnen filosoferen. Daar zijn ook enkele nieuwe filosofen aanwezig. Om 20:00 uur gaan we op zoek naar een nieuwe vraag voor deze avond filosofisch onderzoek. Na een korte inventarisatie en de stemming komt de vraag “kunnen mensen fundamenteel verschillen” als keuze uit de bus.

Eerst maar eens uitvragen wat de vragensteller bedoelt met deze vraag. hij ziet dat mensen tegenwoordig minder bereid zijn om samen te werken. Mensen stellen zich sneller boven de ander vanwege verschillende redenen. Volgens hem zetten sommigen de menselijkheid aan de kant in hun relatie met anderen. Verschillen worden meer benadrukt, maar kunnen mensen wel fundamenteel verschillen? En fundamenteel is dan wat in je aard zit, waar je mee geboren wordt.

Hier wordt meteen, fundamenteel, op gereageerd: mensen kunnen altijd veranderen en daardoor verschillen we (steeds meer) van elkaar. Anderen zijn het meer eens en zeggen dat dat fundamentele iets biologisch is. En na enig doorpraten op dit aspect komt er al een eerste definitie: je bent een mens als je uit een mens bent geboren. Maar ondanks allerlei verschillen is er wel iets wat ons verbindt. En daarnaast ook iets dat ons vormt. Na enige tijd wordt geopperd dat wat onze voorouders hebben doorgegeven, al die eeuwen lang, een gedeelde, een fundamentele overeenkomst is.

Dan trekt het iemand het “omhoog” naar de samenleving. Door de verschillen tussen mensen ontstaan er spanningen in de samenleving. En die spanning is nodig voor veranderingen. [dat lijkt wel de dialectiek van Hegel?, Bart]. Iemand anders vindt dat logisch: niet iedereen denkt hetzelfde. Er zijn toch geen universele menselijke verlangens of waarden? Dan komt die spanning vanzelf. In dat geval, zegt de vragensteller, kunnen mensen elkaar niet (meer) begrijpen.

We naderen het einde einde van de avond met een analogie die blijft hangen. Een deelnemer stelt dat er mensen zijn die heel stellig zijn en anderen die zich voegen naar die eersten. En ze hebben elkaar nodig: als niemand zich naar je voegt, dan ontstaat er geen verband met andere stevige, stellige mensen. En dat is precies het beeld van een gemetselde muur. Als je de stenen los op elkaar legt, valt de muur om. Maar met de voegen, de mensen die zich naar de “keien” voegen ontstaat er een stevig bouwwerk.

Antwoord op de vraag kregen we niet. Er waren nog genoeg open eindjes: wanneer is iets fundamenteels, wat is het fundament in een mens en verschillen mensen nu wel of niet van elkaar? Hoe dan ook: we nemen allemaal een nieuwe beeldspraak mee naar huis.

dinsdag, 17 september 2024: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Groenmarkt 6, Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree, drank op eigen rekening
Kort verslag:

De vakantie is voorbij en blijkbaar snakken veel mensen naar een filosofisch gesprek! Maar liefst veertien deelnemers deze avond en we kozen voor de vraag: mag je iemand last bezorgen om haar te redden? (haar kan ook hem, het of hen zijn). De casus was helaas niet uit eerste hand maar wel goed herkenbaar. Vaak zie je dat mensen zich ernstig verzetten wanneer ze gered worden uit een benarde positie. Of dat je iemand moet slaan om die persoon te redden. En met dit soort “heldhaftige” acties houdt de vraag van deze avond verband.

Uiteraard is het nodig om eerst te onderzoeken wat dat is: iemand redden? De redder die weet blijkbaar wat goed voor jou is. Er is sprake van (enige) superioriteit van de redder tegenover de ander. De redder denkt dat er gered moet worden. Voorbeelden varieerden van vogels uit het ijs redden (zaak van leven en dood) tot aan een land redden door daar een leider op de troon te helpen (ideologische superioriteit). In dergelijke gevallen begint de redder gewoon aan zijn taak zonder te vragen wat die ander wil. Hoe weet je dan of je iemand daarmee redt?

Of helpen? Waaruit bestaat dat verschil? Daarover was men het snel eens: bij redden is er sprake van een noodzaak en urgentie. En is het slachtoffer even niet meer verantwoordelijk: het redden overkomt haar. Wanneer je iemand helpt dan houdt die de beslissingsbevoegdheid. Je stimuleert dan de zelfredzaamheid.

Terug naar de vraag: hoe zit dat met die last? Waar hebben we het dan over? Is dat alleen maar last tijdens de reddingsoperatie of kan die ook nog jaren later opspelen? Want de last van redden kan ook later boven komen.

Uit de antwoorden van de deelnemers blijkt dat meerderen professionele hulpverlener zijn. En zij zijn nogal stellig: je moet iemand redden ook al heeft die ander daar last van. Een arts heeft daar zelfs een belofte voor gedaan. Maar hoe zit dat met gewone stervelingen? Houdt je als redder ook wel rekening met het risico dat je zelf loopt? Veel hangt af van je eigen morele kompas: wat vind jij goed en fout?

Op het eind van de avond ontstaat er een soort consensus dat je die ander wel last mag bezorgen omdat er nu eenmaal snel gehandeld moet worden. Het nu redden (van een leven) gaat vóór eventuele klachten later. Blijft lastig omdat je bij de start van jouw reddingsactie niet weet of die ander (mens of dier) wel gered wil worden! En zo nam iedereen weer zijn eigen stukje huiswerk mee.

dinsdag, 12 maart 2024: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Groenmarkt 6, Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree, drank op eigen rekening
Kort verslag:

Wat een mooie avond wat dit! Niet alleen omdat dit het eerste gesprek sinds lange tijd was. Maar vooral omdat we weer samen gingen filosoferen: elf dappere filosofen en een mooie vraag. De bijbehorende casus ging over een woningcoörporatie waarbij een klant graag zelf een verbetering aan zijn huis wil aanbrengen. Na alle formele of bureaucratische wegen bewandeld te hebben, komt deze klant bij onze vragensteller aan en die heeft frequent contact met hem. Een dakisolatie is toegestaan door de coörporatie. Maar dat heeft hij al geregeld: mag het ook vloerisolatie zijn? En toen lag het proces weer even stil. En vandaar de vraag: Is gelijke behandeling voor iedereen goed? 

De eerste deelnemer weet hoe het zit: Dat is niet goed voor iedereen. Hier is maatwerk nodig. Ja, vult een tweede aan, er zijn immers verschillende behoeften die een andere behandeling vragen. Maar de coörporatie wil hun huizen wel graag op een goede manier verduurzamen en niet alle klanten kunnen dat. Een andere filosoof citeert een beroemd werk: all animals are equal but some are more equal than others. Hierop reageert iemand dat de uitzonderingen de regel zouden moeten zijn. 

Toch zit er wel iets goeds aan die gelijke behandeling. Tot dat iedereen of elk huis voldoet aan bepaalde minimum eisen is die gelijke behandeling zelfs nodig. En wie moet iedereen gelijk behandelen? Is er verschil tussen de overheid en het bedrijfsleven? Wat als de overheid maatwerk de nieuwe standaard wordt? Er is een verschil tussen rechtvaardig en rechtmatig. Rechtmatig hoeft niet te leiden tot rechtvaardig handelen.

Maar er is ook een ander perspectief mogelijk: dat van de ontvanger. Wat als de ontvanger het als passend maatwerk ervaart? Dat is toch prima? De uitwerking van de gelijke behandeling kan voor iedereen anders zijn en daar zou meer naar gekeken moeten worden. Het gaat ook om risico's vermijden of kansen durven te pakken. De coörporatie zou de kans moeten pakken om deze klant te helpen. Maar ze zien eerder de risico's.

Tegen het einde van het gesprek komen er nog andere perspectieven: als het minimum niet voldoet voor jou dan ga je zelf wel meer doen. Dat laat deze casus ook zien. De aanbieder hoeft pas bij uitzonderingen maatwerk te geven. Maar er is moed nodig om regels af te schaffen. En de vraag is of bedrijven en de overheid dat hebben.

dinsdag, 13 juni 2023: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Groenmarkt 6, Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree, drank op eigen rekening
Kort verslag:

Deze keer weer eens een persoonlijke vraag die veel herkenning kreeg: kun je altijd jezelf zijn op je werk? En de vragenstelller geeft meteen wat dat is "jezelf zijn": ik ben mezelf als ik niet hoef na te denken over wat ik zeg. Blijkbaar moet er nagedacht worden over wat er wordt verteld en gezegd. Hierop vraagt iemand of er angst is voor de consequenties. En bljkbaar is die er.

Daarop suggereert iemand anders dat je niet alles van jezelf nodig hebt op het werk. Of dit een advies of een analyse is wordt niet duidelijk. Er wordt onderscheid gemaakt tussen je collega's en je vrienden en familie. Bij die laatste groep is een wederzijds vertrouwen. En dan komen we bij de eerste tussenoplossing: een gevoel van veiligheid is voorwaarde voor wederzijds vertrouwen.

Terug naar het werk. De zakelijke setting definieert de ruimte voor jouw zelf. En je hebt zelfvertrouwen nodig om die ruimte in te nemen. Ruimte, die je krijgt van de mensen in die omgeving: jouw collega's. En de positie die je inneemt in die ruimte bepaalt mede jouw zelf. Binnen een team moet je elkaar leren kennen om elkaar díe ruimte te geven die ieders zelf nodig heeft.

Dan wordt er gesteld dat jij toch overal is: op werk, bij vrienden. Dat is toch steeds dezelfde jij? Daar is men het niet over eens. Er is een werk-jij en een vrienden-jij en een familie-jij. Op het werk heerst er nu de politieke verzie van jezelf.

Dan geeft iemand een advies (foei!) aan de vragensteller: zoek naar je bezieling (soul searching) en vind passend werk. Iemand vult aan dat je daarvoor wel authentiek moet zijn, wat wil je zijn in die setting? Je moet in ieder geval niet jezelf verloochenen, jezelf geweld aan doen, geeft een derde spreker aan. Daar brengt iemand anders tegenin dat je niet je passie moet volgen als werk. Want daarvoor heb je jouw zelf nodig om die rol te vervullen.

Daarmee geeft de laatste spreker aan dat je niet altijd jezelf kunt of hoeft te zijn op het werk (rol vervullen). En de visie dat er meerdere zelf-en van jou zijn geeft ook een opening richting een antwoord op de vraag.

dinsdag, 18 april 2023: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Groenmarkt 6, Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree, drank op eigen rekening
Kort verslag:

Een mooie vraag over een klassiek onderwerp: wat heb je nodig om goed te doen? En de eerste oplerking geeft aan waarom je niet altijd goed doet: privé belangen. Want goed doen betekent volgens de spreker dat je samen er beter van wordt. Dat wordt door een ander aangescherpt: niet alleen het doel, maar ook de weg ernaar toe moet samen worden bepaald om het goed te laten zijn.

En terwijl je onderweg bent kun je je morele kompas herijken. Bijvoorbeeld aan andersdenkenden om uit jouw tunnelvisie te komen. Maar, vraagt iemand, weten we nu dan al wat ‘goed doen’ is? Dit wordt dezelfde spreker negatief beantwoordt: als je weet wie je benadeelt, maakt dat moeilijker om slecht te doen. Als voorbeeld geeft iemand aan dat de markt of het productieproces anoniem zijn geworden. Bij een 1-op-1 relatie kom je tot betere producten.

Dit wordt beaamd: uit afhankelijkheid groeit eerder emphatie. En het is nodig dat je je bewust bent van die afhankelijkheid. Hier sluit iedereen zich bij aan en daarmee hebben we een eerst tussenoplossing: emphatie is een noodzakelijke voorwaarde om het goede te doen.

Daar gaat iemand op voort: handelen volgens normen en waarden is goed. Maar om welke normen of wiens waarden gaat het dan? En daar komt het kompas weer om de hoek: je ijkt met anderen om op de juiste weg te blijven. En dus moet je interesse tonen in anderen om dat goede te doen. 

En dat is ook wat we deze avond weer hebben gedaan: interesse in elkaar getoond, elkaar gewaardeerd en iedere gedachtengang met respect gefileerd.

 

 

dinsdag, 7 maart 2023: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Groenmarkt 6, Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree, drank op eigen rekening
Kort verslag:

Maart roert z'n staart: met veel kou en nattigheid was het geen avond om naar buiten te gaan. Toch waren er elf deelnemers aanwezig voor het filosofisch café. Nieuwe en bekende gezichten gingen het onderzoek aan naar de vraag: Hoe lang moet je doorgaan met twijfelen? Deze vraag kwam uit de casus van het verkopen van je huis maar tot en met het tekenen van het verkoopcontract twijfelen of dat wel moest. Er was een bod aanvaard en de twijfel of het huis wel verkocht moest worden bleef bestaan. Er is toch getekend omdat "ik niet anders meer kon". En twijfelen is lastig: het kost tijd en moeite.

Maar hoe weet je dat je de juiste beslissing hebt genomen? Je twijfel gaat altijd tussen beschikbare keuzes. En kiezen is een actieve handeling. Maar zegt iemand anders, je kunt er voor kiezen om niet te handelen en dus geen keuze te maken. Om die (juiste?) keuze te kunnen maken heb je informatie nodig. En je (onderbuik) gevoel levert ook informatie op. Dit wordt samengevat als twee soorten bronnen voor je informatie:

  1. ratio
  2. gevoel

Voor de een zijn dit twee afzonderlijke bronnen, voor een ander beïnvloeden ze elkaar wederzijds. De vragensteller maakt dit ook concreet: het was een keuze tussen een goede opbregst en het hebben van een interessant pand. Het is interessant omdat het potentieel heeft.

Vervolgens komt iemand met een heel ander gezichtspunt: twijfelen heeft geen zin omdat je niet verder komt. Je moet gewoon iets kiezen en daar wellicht later op terug komen. Dat zit in het leven: iets proberen en van je fouten leren. Maar daar is niet iedereen het mee eens. Twijfelen is een doel op zich. Twijfelen is effectief zodat je mogelijk een betere beslissing neemt. Waar dat betere van af hangt? Van je drijfveren om je doel te bereiken. Die twijfel is een uiting van conflicterende drijfveren die je hebt. Waarop vervolgens iemand reageert dat die drijfveren gedurende je leven veranderen: wat je vroeger belangrijk vond is nu anders geworden. Het is daarom raadzaam om te investeren in het leren kennen van je eigen drijfveren.

Maar wat je zo lang twijfelt dat iets of iemand anders de keuze voor jou maakt? Hierbij wordt Sophia's choice als voorbeeld aangehaald. Daarmee leg je de verantwoordelijkheid bij die ander. Het pluspunt van het uitstellen van jouw keuze is dat je nu geen verkeerde keuze maakt. Terug naar de vraag: hoe lang moet je dan wel twijfelen? Als het om gelijkwaardige alternatieven gaat dan kun je kort twijfelen. Maar als ze gevoelsmatig verder uit elkaar liggen mag je langer twijfelen. Of, wordt geoppert, als de consequenties van die keuze groter zijn. Inderdaad, beaamt een ander: als je de gevolgen niet kent blijf je zoeken naar meer informatie en maak je geen keuze en blijf je twijfelen. Daartegenover wordt gezegd dat de noodzaak om een keuze te maken bepaalt hoe lang je mag twijfelen.

Maar wat bij zaken waarbij je de consequenties niet kent, zoals verliefd worden op een ander? Dan blijf je twijfelen totdat je er een goed gevoel bij hebt en ga je ervoor. Als je ervaart dat er geen nieuwe informatie meer is, dan kun je de keuze maken. Volgens één van de deelnemers is het verzamelen van informatie echter geen twijfelen maar gewoon onderdeel van het besluitvormingsproces waar je middenin zit. 

En dan twijfelen we niet aan het einde van de avond: die was vooraf al op 22 uur gezet. Er zijn dus veel aspecten aan de duur van twijfelen: gevoel, informatie, consequenties, noodzaak. Kortom, er liggen nog genoeg onderwerpen open. En als filosoof is het fijn om te weten dat we nog steeds twijfelen over het juiste antwoord ;-)

dinsdag, 7 februari 2023: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Groenmarkt 6, Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree, drank op eigen rekening
Kort verslag:

Met vijftien deelnemers en een bijna leeg café was de uitbater blij met ons gesprek. Deze keer zaten we op een andere plek maar dat deerde niet. Bij de inventarisatie bleken er vijf vragen te zijn. Vragen die veel woorden nodig hadden. Met wat bijschaven en slijpen werden ze beter. Zelfs zo goed dat we twee keer moesten stemmen om tot de vraag van vanavond te komen: Kun je ouders verplichten een opvoedcursus te volgen? De vragensteller lichtte zijn vraag verder toe. 

Op straat ziet hij geregeld jongeren 's avonds fietsen zonder het licht aan te hebben. Afval wordt “gewoon” op straat gegooid en in winkels misdragen ze zich alsof er verder niemand is. Die kinderen hebben niet geleerd hoe ze moeten samenleven. In een cursus van zes dagdelen zou dat de verse ouders geleerd moeten worden. Anderen vulden aan dat die ouders geleerd moet worden om zich in te leven in het kind. Dat je je moet bekommeren om elkaar en denken aan het grote geheel (lees: de samenleving) waarin het kind straks terecht komt. Die kinderen moet geleerd worden om de regels toe te passen om geen last te bezorgen.

Maar die mensen die een kind krijgen, hebben zoiets toch al op school gehad? Bij burgerschap of maatschappijleer? 

Nu is er al een consultatiebureau waar jonge kinderen met hun ouders heen gaan om te leren hoe je het kind moet verzorgen. Dan is toch ook zoiets mogelijk voor opvoedkundige tips? Maar moet dat niet al voor de conceptie? Zodat die toekomstige ouders een beter beeld krijgen wat het betekent om een kind te moeten opvoeden?

Over de inhoud van die cursus blijft onduidelijkheid maar er is wel een idee dat bepaalde normen en waarden daar benadrukt moeten worden. Wat vroeger normaal was, was dat kinderen ook op straat werden opgevoed it takes a village to raise a child. Maar dat kun je tegenwoordig niet meer maken werpt iemand anders tegen. Hoewel die sociale controle wel meer zou helpen om die kinderen goed in de samenleving te laten komen. Wat sommigen nu zien is dat die kinderen dergelijke aanwijzingen aan hun laars lappen.

Bij het begin van de schoolcarriere zou er bij het kind een waar-gaat-het-mis-toets afgenomen moeten worden. Die kan dan bepalen of de ouders op bijscholing moeten. Maar wat toets je dan? En hoe specifiek is die toets, per wijk of landeljk? Kun je wel iedereen zo'n zelfde toets afnemen? Het moeten ook geen chinese praktijken worden, als die kinderen maar (een paar) algemene regels wordt geleerd. Het is bedoeld om verkeerd gedrag te signaleren.

Maar die hele cursus is toch overbodig als de ouders gewoon het goede voorbeeld geven? Dat doen die kinderen wel na. Maar wil je dan mishandeling als “goed voorbeeld” doorgeven aan je kinderen? Waaruit bestaat dat goede voorbeeld? Het minimale wordt bepaald door de wet, daar moet iedereen zich aan houden.

De bedoeling van opvoeden is toch om geen beschadigde kinderen op te leveren aan de maatschappij en dat zij in staat zijn om samen te leven. Je moet kinderen de grenzen aangeven van wat wel en niet meer kan. En dat kun je heel goed uitleggen. op school moeten kinderen dat dan ervaren.

Eigenlijk is zo'n cursus niet mogelijk door de grote verdeeldheid over de inhoud. Dat blijkt al bij deze groep en zal nog veel sterker zijn in de werled buiten dit café. Dan geen cursus, maar eerder een panel of een praatgroep. Of, en dat vond ik wel het beste idee, een filosofisch gesprek.

dinsdag, 15 november 2022: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, 3811 CT Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Deze dinsdagavond was weer ouderwets vol: 12 deelnemers en een goede mix van nieuwe gezichten en vertrouwde stemmen. De casussen volgden elkaar in rap tempo op en we hadden dan al snel vijf vragen op het bord staan. De keuze voor de vraag van vanavond was duidelijk: meer dan de helft van de stemmen ging naar wat is een rechtvaardige behandeling? De casus betrof een woningcoöperatie waar verzoeken strikt volgens de regels werden afgehandeld. De vragensteller vond dat niet rechtvaardig voor de cliënten die minder taalvaardig of digibeet zijn.

Uiteraard was niet iedereen het daar mee eens: rechtvaardigheid is goed, maar het moet wel werkbaar zijn. Het bedrijf kan niet heel veel hulp bieden omdat dat veel extra werk zou kosten. Is het dus rechtvaardig om iedereen dezelfde behandeling te geven? Nee, er zou sprake moeten zijn van maatwerk. Het bedrijf maakt nu de aanname dat de “overkant” het allemaal kan en begrijpt. Of zoals iemand het beschreef: rechtvaardigheid is als iedereen tot zijn recht komt. En daarbij hoort het principe van hoor en wederhoor: luister naar je klant.

Of is rechtvaardigheid dat je krijgt waar je recht op hebt? En in de wet staat waar je recht op hebt. Dus als je als bedrijf daar aan voldoet dan heb je een rechtvaardige behandeling gegeven. Toen ging de analyse een stap verder en werd het dilemma blootgelegd: het morele kompas van de vragensteller gaf aan dat het volgens hem niet een rechtvaardige behandeling is geweest. En mijn morele rechtvaardigheid is gebaseerd op de juridische rechtvaardigheid.

Er ontstond toen discussie of de wetgever zich baseert op de mensen of dat de mensen zich baseren op de wet bij hun handelen? Hoe het ook zij, voor een rechtvaardige behandeling is de menselijke maat van belang. Als we die uit het oog verliezen dan kan het nooit rechtvaardig zijn.

Na ruim anderhalf uur was de vragensteller, een nieuw gezicht, versteld over hoeveel nieuwe inzichten en visies hij hier had gehoord over deze ene vraag. We konden dit gesprek dus afsluiten met een mooi resultaat.

dinsdag, 11 oktober 2022: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Groenmarkt 6, Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Deze avond was het rustig in het café: er waren vier deelnemers en daarom heb ik de vorm aangepast. Iedereen schrijft een vraag op en we bevragen elkaars vraag. Dat levert veel vragen op. Er waren vragen bij van drie woorden en een die twee regels nodig had. Maar door de extra vragenronde konden we overal focus aanbrengen.

De vragen van de verschillende deelnemers zorgden uiteraard voor nieuwe invalshoeken op jouw vraag. Na een korte ronde van verduidelijking en eerste kennismaking met het onderwerp, moest iedereen een vraag bij de gestelde vragen stellen. Wat er daarna gebeurde was verrassend en verrijkend. De onderwerpen leken in elkaar te schuiven. Dus in plaats van vijf losse onderwerpen leek er wel één groot thema boven te komen drijven.

Het was dan ook al weer heel snel tijd om af te ronden. In de "derde helft" begon de evaluatie en liep het gesprek nog een beetje door.

dinsdag, 13 september 2022: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Groenmarkt 6, Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree, drank op eigen rekening
Kort verslag:

De eerste bijeenkomst na de zomervakantie werd meteen heel goed bezocht. Maar liefst 15 deelnemers! Een groepje van NMLK had het café filo als evenement bestempeld. Dat betekent ook een gemelereerde groep aan meningen en filosofische ervaring.

En met zo veel mensen hadden we al snel vijf mogelijke vragen op het bord staan. De vraag met de meeste  (=/= de meerderheid!) stemmen was "Wanneer is Nederland vol?". Bij de intake was al duidelijk geworden dat dit over heel veel zaken zou kunnen gaan en dus eigenlijk om niets. Om niet in die val te trappen, en om een beetje aan te sluiten bij de andere vragen, hebben we het beperkt tot wonen zoals jij wilt, op eigen grond. De eerste reacties bleven formeel als wetten, regels en bestemmingsplannen. Die plannen en regels zijn er om te voorkomen dat het een zooitje wordt aldus Oscar.

Vervolgens kwamen daar andere invalshoeken binnen die de vraag stelden of je wel recht hebt op die grond en dat we ook groen en natuur willen hebben in Nederland. Een van de deelnemers ervaart tijdens het fietsen dat de koeien lekker buiten in het groen leven en de mensen opgehokt in flats. Tweederde van het land zou nu voor boeren bedoeld zijn. Dat kan toch ook andersom zodat de mensen meer ruimte hebben per persoon? Daar werd tegenin gebracht dat er veel meer leven in die weilanden is dan we kunnen zien. Dus zomaar wisselen zou niet kunnen.

Via de tussenvraag "is er een dak voor iedereen?" werd de oorspronkelijke vraag even omgedraaid. Zolang er voor iedereen een dak is, is Nederland niet vol. En daarmee kwam een ander fenomeen boven water: mag je wel een (leeg) tweede huis hebben? Daarmee houd je die grond bezet zonder dat er iemand woont. Er zouden genoeg huizen zijn, maar die worden onvoldoende of zelfs verkeerd gebruikt.

Dus wanneer zouden we de woningen wel goed gebruiken? Iemand beschreef het als een eigen plek die goed is voor je welzijn. Er zouden ook financiële nadelen zitten aan het herverdelen of ruilen van woningen. Dat zorgt ervoor dat iemand alleen blijft wonen in een huis met vijf kamers!

Terug naar de vraag: kun je in Nederland wonen zoals jij wilt, op eigen grond? In theorie zou dat kunnen door het land in keurige vakjes in te delen. Maar is elk vakje ook even veel waard voor mijn welzijn? En blijft er dan ook nog groen en natuur over? Eerst zouden daar keuzes in gemaakt moeten worden voordat wij, op deze dinsdagavond, kunnen zeggen of Nederland vol is.

dinsdag, 9 november 2021: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Ontmoetingscentrum De Herberg (Watersteeg 85, 3824 EL Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: vrijwillige bijdrage
Kort verslag:

Wat een unieke avond was dit: voor het eerst hadden alle deelnemers een vraag én was er zelfs een dubbele vraag! Maar die werd niet gekozen: de meeste stemmen gingen naar is ieder mensenleven evenveel waard?

De aanleiding was dat het in leven houden van mensen de samenleving veel geld kost. En als je iemand door het eerste levensjaar helpt, kan die persoon daarna wel zelfstandig verder? De groep ging eerst op onderzoek hoe je die waarde dan uitdrukt: op grond waarvan bepaal je wat jouw leven waard is? 

Ons rechtsysteem gaat ervan uit dat elk leven evenveel waard is. Of gaat het daar om gelijkwaardigheid in tegenstelling tot gelijke waarde? In medische gevallen bleek geld daar wel een rol bij te spelen. En er is een onderscheid tussen ouderen en kinderen.

Maar wie bepaalt dan die waarde? Dat is altijd een ander. We laten daar geografische of sociale afstand een rol in spelen. Als je een goede band hebt met iemand waardeer je zijn leven meer dan dat van een onbekende. In de medische wereld hebben ze daar protocollen voor die door meerdere mensen zijn opgesteld. Dat maakt het afstandelijker voor de artsen om de beslissing te nemen. Zij maken geen keuze maar volgen het overeen gekomen stappenplan.

Niet alleen jouw sociale contacten maar ook jouw referentiekader is van invloed hoe je de waarde van een mensenleven inschat. Die waarde is hoger als je iets nalaat of toevoegt aan de wereld. Maar laat niet iedereen iets na? En kun je die nalatenschap wel op juiste waarde schatten? Dit bleek dus een doodlopende weg te zijn.

Tijdens de afsluitende ronde naar ieders antwoord kwam er nog een interessante uitspraak voorbij:
Er zijn omstandigheden waarin ik "nee" moet zeggen: niet ieders leven is evenveel waard. Hierop werd gereageerd met de aanpassing: er zijn omstandigheden waarin ik geen "ja" kan zeggen dat ieders leven evenveel waard is.

Het leek een open deur maar door het filosofische onderzoek kwamen we snel bij diepere gedachten die niet zomaar te beantwoorden waren. Een levendige avond was het zeker!

dinsdag, 12 oktober 2021: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Ontmoetingscentrum De Herberg (Watersteeg 85, 3824 EL Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: vrijwillige bijdrage
Kort verslag:

Na anderhalf jaar stilte vanwege een klein virus was er dan eindelijk weer het Café Filo. Er was een mooie groep filosofen aanwezig om zelf de vraag te formuleren en te selecteren. De vraag was heel actueel: Wat is vrijheid? 

Als startbeschrijving gebruikten we: de ruimte om te doen wat je wit zonder dat anderen er last van hebben. Daar had iedereen wel voorbeelden bij, zoals te snel rijden, een comedian die grappen maakt over transgenders, een satiricus die zijn publiek aanzet tot zelf-analyse. Hebben zij die vrijheid? Hieruit kwamen snel twee factoren naar voren.

  1. in welke context worden deze uitspraken gedaan?
  2. is het op één persoon gericht of juist op een groep?

Hierop reageerde iemand dat we elkaar niet meer die ruimte om vrij te zijn, kunnen geven of gunnen. We zouden minder tolerant of zelfs intolerant zijn tegenover anderen, gaf een derde aan.

Vervolgens ging het onderzoek over soorten vrijheid: geestelijke versus fysieke vrijheid. Absolute vrijheid, gevoel van vrijheid. Ook kwam er een tegenstelling: regels zijn een voorwaarde voor vrijheid en je krijgt de verantwoordelijkheid om vrij te zijn. Dat maakte het niet makkelijker op. Want zijn die regels nou beperkend of juist verruimend?

Verrijkt met meer inzicht over de aspecten bij vrijheid kwamen we wel tot de conclusie dat vrijheid een groot goed is. En met deze en meer gedachten gingen we uiteindelijk, in vrijheid, naar huis.

dinsdag, 18 februari 2020: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café t Witte Konijn (Hof 8, Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Ben je veilig thuis gekomen na het Café Filo? Je weet nu wat veilig is want dat was de vraag voor deze avond: Wat is veiligheid? Dit naar aanleiding van een voorval waarbij de vragensteller achtervolgd werd door een man. Hij voelde zich niet veilig. Toen de man hem voorbij liep en een vrouw van haar fiets trok sprong onze vragensteller toch naar voren om de fietsendief tegen te houden.

Velen konden zich goed inleven en zouden zich ook onveilig voelen als iemand te dicht in jouw ruimte komt lopen. Je voelt je namelijk onveilig als je mogelijk schade wordt aangedaan. Dat wordt sterker als je ook niet kunt vluchten uit die situatie. Een andere deelnemer vroeg zich af of controle (op de situatie) daar mee te maken had. Je voelt je onveilig als je geen controle hebt. Iemand vulde daar op aan dat je angst kent in een onveilige situatie. Dit werd door iemand anders bevestigt: controle geeft me veiligheid. En zo opperde iemand het bestaan van gecontroleerde onveiligheid waar (veel) mensen verzot op zijn: achtbanen, bungee jumpen, motorrijden (of het verkeer zondermeer).

En toen kwamen er verschillende soorten veiligheid voorbij: absolute (die niet zou bestaan) en relatieve veiligheid. Of het gevoel van veiligheid (subjectief) versus de veiligheid zelf (objectief). Dat maakte het allemaal niet makkelijker. Wel inzichtelijker waar de gevoelde veiligheid thuis hoorde. Eén van de fundamentele zaken was wel dat we vertrouwen moeten hebben in de wereld om ons heen: het huis blijft wel overeind staan wanneer we thuis zijn. Anders valt het leven niet mee.

Na een sprekend voorbeeld trok iemand de conclusie dat we veiligheid betalen met angst: door de kennis over wiegendood zijn er minder kinderen hierdoor overleden (toegenomen veiligheid) maar er zijn wel meer ouders die slecht slapen (groter gevoel van onveiligheid).

Gelukkig voelde iedereen zich wel veilig in de groep. En ook al rondden we het gesprek om tien uur, het bleef nog lang gezellig in het café!

dinsdag, 15 oktober 2019: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Tijdens Café Filo nummer 33 werd vraag nummer 111 besproken: Wat is waarheid? Hoe klassiek wil je het hebben? De vragensteller kwam hiermee naar aanleiding van de toename van het aantal mensen dat in samenzweringstheorieën geloofd: de aarde zou plat zijn, kinderen vacineren is een verzinsel van de overheid, en nog zo wat. Wanneer de wetenschap iets heeft onderzocht en de uitkomst publiceert dan is dat toch waar? Iemand vulde aan dat de wetenschappers daar wel consensus over moeten hebben wil ik het als waarheid accepteren. Daar was niet iedereen het mee eens: als ik een waarheid niet begrijp is het een aanname.

Een andere deelnemer constateerde dat we ons denken hebben uitbesteed: wanneer je iets hoort dat je wel aanspreekt dan ga je daar in mee als waarheid. Ja, maar alleen als een tijdelijke waarheid: absolute waarheid bestaat niet zei een volgende spreker. Mijn waarheid is wat ik denk. Daar brachten anderen tegenin dat waarheidsvinding op feiten is gebaseerd. En feiten zijn te checken. Inderdaad vulde iemand aan: wat je kunt waarnemen is waar.

Toen kwam iemand met het voorstel om te onderzoeken of er verschil is tussen DE, MIJN en de waarheid van een GROEP. Laten we dan eerst onderzoeken waarom er zo'n behoefte is aan waarheid! Dat was een mooi uitstapje. Waarheid geeft zekerheid, bestaansrecht en ook veiligheid. Waarheid helpt je om (anderen) te beïnvloeden. Kortom, men vond waarheid wel waardevol.

En tegen het einde bracht iemand nog de werkelijkheid naar voren: waarheid en werkelijkheid liggen dicht bij elkaar. Ja, waarheid toets je op basis van de waarneming van die werkelijkheid. Dit werd door iemand samengevat als dat je de werkelijkheid kunt kennen door deze waar te nemen en waarheid kun je kennen door te denken.

En zo deden we op deze avond even 2000 jaar filosofiestrijd dunnetjes over. En ook wij kwamen er niet uit. Maar er was wel mooi gefilosofeerd over dit thema.

dinsdag, 17 september 2019: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Wanneer is iets of iemand slecht? Zo, dat is een stevige openingsvraag van het vijfde seizoen Café Filo in Amersfoort. Het was druk in het café en daardoor kwamen er ook veel gedachten over dit onderwerp voorbij. De vragensteller had wel duidelijk een tweedeling tussen een handeling (het iets in de vraag) en een persoon. Maar eerst eens bedenken wat slecht (in de zin van kwaadaardig) is. Eén van de deelnemers omschreef het als "bij volle bewustzijn een ander narigheid toedoen". Een ander pijn of tekort doen is ook slecht.

Maar als ik iemand terug sla, is dat dan ook slecht? Dat vond men niet per se slecht. Als dat uit zelfverdediging is bijvoorbeeld. Maar dat betekent dat we een handeling an sich niet slecht kunnen noemen, dat hangt van de situatie af. Een ander gaf aan dat je iets pas slecht kunt noemen afhankelijk is van de uitkomst! Daar werd tegenover gezet dat een handeling slecht is als je het opzettelijk doet. Anders is het alleen maar fout wat je doet.

Tot nu toe hadden we het alleen maar over handelingen gehad. Wanneer is een persoon slecht? Iemand is slecht als deze herhaaldelijk met opzet slechte handelingen uitvoert. Maar wie bepaalt dat die handeling slecht is? Nou, als het jou pijn doet. Dus het is het slachtoffer die bepaalt of een handeling slecht is!

Tegen het einde van de avond vatte de gespreksleider alles nog eens samen in een diagram. Na wat aanmerkingen werd deze nog aangescherpt en kon iedereen zich er in vinden. Er waren tijdens deze avond geen slachtoffers gevallen dus het was helemaal geen slecht gesprek geweest!

dinsdag, 18 juni 2019: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, 3811 CT Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Een mooie warme dinsdagavond dus we gaan filosoferen in de buitenlucht. De vraag die gekozen wordt is die van een jongeman: Wanneer is je leven voldaan? Aanleiding van deze vraag is het overlijden van een tante die pas een jaartje met pensioen was. Vragen die meteen opkomen zijn onder andere: wie kan die vraag stellenwanneer kun je je die vraag stellen, en ook wat is voldaan? 

Voldaan zou gaan over genieten, niet per se van grote dingen. Dat kan ook van alledaagse dagen zaken. Maar het kan nooit bepaald worden door één ding. Maar het is ook zeker geen optelsom van alle plussen en minnen. Het leven is meer dan een berg losse elementen. Moet je vervelende dingen hebben meegemaakt om een voldaan leven te kunnen hebben? Nee, maar je moet er wat voor gedaan hebben, geknokt. Je kunt ook zelf die ingrediënten door je leven doen. Alleen ken je de juiste mix niet.

Een voldaan leven zou bestaan uit de balans tussen positieve en negatieve dingen. Die je later anders gaat waarderen. En in je leven moet je wel doelen hebben, maar die hoef je niet te halen.

En er was ook nog een mooie contradictie in de groep gevonden. Eén van de deelnemers zei dat voldaan niet hetzelfde is als klaar zijn, terwijl een ander dat juist wel zo ervaarde: voldaan = klaar. Een derde bracht ons naar tevreden: je leven kan alleen voldaan zijn als je er ook tevreden over bent. Een positieve berusting. En dat leidde dan naar de afroonding van de avond: als je vrede hebt met jouw leven tot nu toe, dan heb je een voldaan leven.

Een opmerkelijke avond waarbij we voor de tweede keer pas een antwoord vonden op de startvraag. Tevreden sloten we de avond af en spraken af om elkaar na de zomervakantie weer te spreken.

dinsdag, 7 mei 2019: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, 3811 CT Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Wat was het druk in het café! Er was een afscheidsfeestje en die waren nog met de daghap bezig. Dus werd Onder de Linde een rookvrij café omdat wij onze toevlucht namen in het rokershol. Met de aanwezigen werden we het al snel eens over de vraag van vanavond: kun je zonder competitie? Of was het toch heb je competitie nodig? We maakten er geen strijd van en gingen eerst onderzoeken over wat competitie eigenlijk is. Je wilt beter zijn en je onderscheiden. Maar waarvan dan? Beter dan jezelf of ten opzichte van anderen? Het gaat toch om jezelf te verbeteren.

Maar je moet vaak wel weerstand bieden om geen competitie aan te gaan met een ander. Die sportauto vooraan bij het stoplicht, die andere muzikant die hetzelfde stuk ook speelt, in de sportschool om meer te tillen. Competitie zorgt ervoor dat ik me blijf ontwikkelen. En tegelijkertijd kan het mij uitdagen tot asociaal gedrag of zelfs leiden tot fanatisme. Wat ik eigenlijk niet wil. Zo bezien kan ik best zonder competitie.

Kinderen leren door competitie ook te verliezen of om te gaan met emoties als jaloezie, verdriet of vreugde. Dus je hebt het van de andere kant wel nodig. En zonder uitdaging word je lui. Dan zou je zelfs sterven werd door één van de deelnemers gesteld. Daar waren anderen het niet mee eens en dus bleven we nog even argumenten uitwisselen. Dat leidde uiteindelijk tot de vraag of we nu zelf ook competetief bezig waren. Een mooie uitkomst van weer een geslaagde filosofeeravond.

dinsdag, 12 maart 2019: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, 3811 CT Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Wat een hondenweer was het: regen, wind, donker en stil op straat. Een sfeerimpressie van het moment dat ik naar het café Onder de Linde ging. Regenpak aangetrokken, handschoenen onder de mouwen anders loopt het water erin, de map onder arm: fietsen ging niet zo makkelijk. En toch had ik al deze moeite ervoor over.

In het café was het ook rustig: eigenlijk alleen de barman en 5 deelnemers die ook de moeite hadden genomen om vanavond hier naar toe te komen. We bleven aan de tafel zitten en hebben deze keer een ander gesprek gevoerd. Ik had de vraag ingebracht waarop iedereen op een kaartje zijn eigen antwoord op noteerde. De vraag was: hoeveel moeite mag iets kosten? Het voorbeeld had iedereen er wel bij. De kaartjes gingen rond en iedereen reageerde op wat er reeds al genoteerd was. Dat liep alle kanten op en ieder legde zijn eigen accent. Toen we allemaal het eigen kaartje hadden werden er nog wat verduidelijkingsvragen gesteld en aldoende werd het onderwerp verscherpt.

Vervolgens hebben we een woordweb gemaakt over MOEITE. Iedereen noteerde zijn associatie waar weer door anderen verder over nagedacht werd. het resultaat is hier te bekijken. De gezamenlijke conclusie was dat het eigenlijk geen moeite was om door weer en wind naar dit Café Filo te komen. Wat een mooie conclusie!

dinsdag, 12 februari 2019: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, 3811 CT Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Deze avond is de honderdste vraag gesteld! En de deelnemers wilden ook graag deze vraag gaan onderzoeken: wat is een goede samenleving? De vaste gasten van het Café Filo hadden al meteen een idee hoe we het gesprek moesten starten. Daarom eerst een uitstapje naar de vraag wat een samenleving is. Het eerste antwoord was "een groep mensen die bij elkaar horen". Maar ja, op grond waarvan horen ze dan bij elkaar? Een grens, een taal, een hobby? Het zou gaan om een gemeenschappelijke publieke identiteit. Een samenleving is in staat om nieuwkomers op te nemen. En daardoor is een samenleving een levend geheel.

Maar wat is dan een goede samenleving? De eerste voorzet was dat iedereen de ander in zijn waarde laat, zijn gebied erkent. In een goede samenleving mag je zelf kiezen waar je gaat wonen of wat je denkt. Maar met een overdaad aan keuzemogelijkheden moet je zelf leren of kunnen omgaan. 

En als filosoof kun je ook mooie uitspraken doen. Een goede samenleving herken je pas als je eruit gaat: de anderen hebben daar geen oordeel over, maar laten dat toe. Anderen gaven aan dat dit een utopie is. Mensen hebben gevoelens en waarden en dat leidt onherroepelijk tot een oordeel!

De conclusie van de avond was dat de samenleving die de onderzoeksgroep vormde een voorbeeld was van een goede samenleving. En buiten het café kost het wat meer moeite om een goede samenleving te vinden of te maken.

dinsdag, 20 november 2018: Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, 3811 CT Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

De leuze voor de vraag was duidelijk: bijna de helft van de aanwezigen koos voor de vraag Kunnen we voorkomen dat onze democratie verandert in een cyborg-collectief?. Die had nog wel wat toelichting van de inbrenger nodig maar daarna kon de filosofische actie beginnen.

In een cyborgcollectief is iedereen altijd met iedereen verbonden. Van privacy is geen sprake en er is één centrale bestuurder die anderen opdrachten kan geven. De vergelijking met sociale netwerken als Facebook en LinkedIn was al snel gelegd. Maar, werd daar aan toegevoegd, daar ben je vrijwillig aan gekoppeld. Maar aan de "spontane" werking van die netwerken wordt steeds meer getwijfeld. Wat we nodig hebben zijn onafhankelijke instituten om ons hierin te adviseren. Onafhankelijk van die netwerken en de overheid. Dit zou nodig zijn vanwege het gebrek aan transparantie.

In een democratie moeten alle mensen mee kunnen doen terwijl die sociale netwerken ons een nepwereld voorschotelen. Kenmerken van een democratie zijn onder andere dat je keuzevrijheid hebt en invloed kunt uitoefenen. Iedereen mag en kan meedoen. Bovendien zit het niet in onze (nederlandse) aard om één kant op te gaan. Of zoals één van de deelnemers zie: ons ego moet ook gepoetst worden. Een mens is een sociaal wezen en heeft verbinding met anderen nodig. Daar werd tegenover gesteld dat dat niets zegt over de kwaliteit van die verbinding. En zo waren we weer terug bij het cyborgcollectief waar ook iedereen is verbonden.

Zo kwamen we bij het eind van de avond en konden we de balans opmaken. Men was van mening dat het niet zo'n vaart zou lopen dat door die sociale netwerken de democatie zou veranderen of verdwijnen. Er zijn veel controlerende mechanismen en er is vertrouwen in de eigen verantwoordelijkheid van de mensen om het niet zo ver te laten komen. Het was een heel spannend en vlot gesprek waarin iedereen haar en zijn enthousiasme voor het onderwerp liet blijken.

dinsdag, 12 juni 2018: Openbaar Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, 3811 CT Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Naar aanleiding van een concrete gebeurtenis hebben we deze avond gefilosofeerd over wat is kwetsbaar? Je kunt in een kwetsbare groep zitten en dat is vaak negatief. Maar kwetsbaar klinkt juist positief in de uitspraak "je kwetsbaar opstellen". Dus wat betekent het dan?

Eerst maar de negatieve variant. Je wordt door anderen kwetsbaar gevonden terwijl je daar zelf anders over kunt denken of voelen. En die anderen gebruiken het als een categorisatie, er wordt een stempel op je gezet. Als kwetsbaar persoon loop je een zeker risico. Tegelijkertijd wordt er ook het onderscheidt gemaakt tussen je bent ziek of je hebt een ziekte waarbij de tweede dan slechts een kenmerk is en niet samenvalt met mijn identiteit!

De andere versie (je kwetsbaar opstellen) wordt meestal als positief gezien. Maar het is eigenlijk risicoverhogend, stelt een deelnemer. Het risico dat anderen je gaan raken, een kwetsuur bezorgen. Je laat het aan de verantwoordelijkheid van de ander over wat er met jou gaat gebeuren.

Door kwetsbaar te zijn kom je eigenlijk meer over de ander te weten dan over je zelf. En dat is toch een verrassende uitkomst gebleken.

dinsdag, 15 mei 2018: Openbaar Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, 3811 CT Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Naar aanleiding van een hele dagelijkse situatie werd de vraag gesteld: kun je onbevooroordeeld naar iemand kijken? Daar speelde ook nog mee dat de vragensteller zichzelf bewust was van wat hij deed en dat afkeurde. Genoeg stof voor een goed gesprek!
De eerste spreker heeft al een antwoord: nee, dat kan niet. Een andere deelnemer weet wel situaties waarin het wel degelijk mogelijk is. In veilige situaties maakt hij geen oordelen maar observeert hij alleen maar.
Dan stelt iemand de vraag of we beter kunnen kijken? Dus je niet laat afleiden door toevaligheden of onbelangrijke zaken, maar alleen maar kijkt naar waar het gaat: die persoon tegenover jou. Dat vindt men moeilijk: zelfs een vlek op je blouse leidt al af van de persoon in die blouse.
Maar bij kijken en horen en voelen spelen ook onze denkbeelden mee. De dingen die we geleerd hebben van ouders of uit de media. Met name deze laatste maken ons bang. En daarmee doe je die ander tekort. Het bevooroordeeld kijken maakt mij onvrij: het vooroordeel beperkt mijn eigen oordelen.
Dan volgt er een demonstratie van "beschrijvend kijken". Het oordeel "je kijkt verveeld" is al een invulling of interpretatie van wat er zich voor je neus afspeelt. Langzaamaan zijn er meerdere die denken dat je altijd eerst bevooroordeeld kijkt en daarna pas je best moet doen om hetzelfde met een open geest te bekijken.
Maar waarom gebeurd dit dan? Naast biologische of evolutionaire factoren denkt men dat het toch wel vooral handig is: je vooroordeel simplificeert de werkelijkheid. Maar zolang je je dat bewust bent vindt men het geen probleem.

dinsdag, 17 april 2018: Openbaar Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, 3811 CT Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Vanavond een klassieke vraag besproken: hoe belangrijk is waarheid? Om die vraag te kunnen beantwoorden moet eerst duidelijk zijn wat waarheid is.
Waarheid kun je niet verwoorden en je eigen waarheid staat gelijk aan liegen. Dat waren de eerste uitspraken hierover. Er zou ook een verschil zijn tussen feitelijke waarheid en neutrale waarheid. Er zou ook een verzonnen of geconstrueerde waarheid bestaan. Al snel wordt er gesteld dat we waarheid verschillende wegen, beoordelen.
Waarheid zou het leven makkelijker maken omdat je dan niet constant jezelf afvraagt hoe die ander het bedoeld heeft. Om te overleven zijn we daarom geneigd om de on-waarheid te spreken (leugentje om bestwil). Zo gezien is waarheid iets functioneels.
Volgens anderen is waarheid helemaal niet zo zeker: er is alleen maar een schijn van waarheid, waarheid is een overtuiging en ondergeschikt aan iets anders (overleven?). We zijn het wel eens dat waarheid om een actieve houding vraagt.
Maar zijn er ook criteria om iets als waar aan te merken? Wil een uitspraak waar zijn, dan moet het ook gebeurd zijn. Het moet (fysiek) controleerbaar zijn.
Tegen het eind van de avond komen we terug op de vraag: hoe belangrijk is waarheid. Daar is geen consensus over. De laatste twee uitspraken die worden genoteerd zijn: vertrouwen is belangrijker dan waarheid en waarheid veronderstelt vertrouwen.

dinsdag, 13 maart 2018: Openbaar Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, 3811 CT Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Moet je je altijd aan je principes vasthouden? Deze vraag ontstond bij een van de deelnemers toen hij merkte dat andere gewoon gaan lunchen in Tel Aviv terwijl hij het vliegtuig mijdt om het milieu te redden.

Als eerste stap in het filosofisch onderzoek startte het onderzoek naar wat een principe is. Principes zijn gebaseerd op kennis en een overtuiging. Ze dragen bij aan jouw identiteit en laten zien waar je voor staat. Je offert iets op om je aan je principe te houden. Ze kunnen je dan beperken in jouw handelen.

Een van de deelnemers vroeg toen wat het verschil is met een mening. Eén van de antwoorden was dat een principe uit een mening wordt geboren. Maar iemand anders zei dat principes juist veel sterker zijn dan een mening. Het kost meer moeite om een principe op te geven.

Je gaat je eigen principes bevragen als je er anderen er mee tot last bent. Of als je er zelf onder lijdt. Je kunt niet zomaar je principe loslaten. Dat moet je wel weten te verantwoorden naar je zelf toe. Iemand anders zei dat jouw principes je geweten vormen.

Wat is dan het nut van een principe als het je zo in de weg kan zitten? Het geeft richting aan je handelen. Op basis van een principe maak je makkelijker je keuzes. Je hoeft niet steeds naar je grenzen te zoeken.

En nu, moet je je altijd vasthouden aan je principes? Er kan een conflict ontstaan tussen je principes en dan mag je er één opgeven om die andere na te leven. Maar welke belangrijker is kan per situatie verschillen. Om te overleven mag je een principe best wel (even?) loslaten. Maar ook om even te gaan lunchen in Tel Aviv?

woensdag, 14 februari 2018: Openbaar Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, 3811 CT Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Kunnen we zonder competitie? Deze vraag kreeg de meeste stemmen en werd dus het onderwerp van het filosofisch onderzoek. Volgens sommigen is die competitie nodig om te overleven in de wereld. Voor je voedsel of nageslacht ben je op zoek naar het beste en wil je meer dan een ander. De competitie zorgt ervoor dat we volhouden en verbeteren.

Anderen zeiden dat jezelf verbeteren geen competitie is. Zoals bij een jamsessie de muzikanten elkaar de ruimte geven om hun kunsten te tonen. Daar is ook geen wedijver om een ander jaloers te maken. Dat is louter een streven voor jezelf, streven naar een hoger doel [sec].

Maar kunnen we zonder competitie? De competitie is een tijdsverdrijf voor de tijd tussen geboorte en dood. Het zorgt voor zingeving. De avond eindigde op gepaste wijze: een stemming! Van de aanwezigen gaven 5 "ja" als antwoord en de andere 10 zeiden "nee". Wat zou jij antwoorden?

dinsdag, 19 december 2017: Openbaar Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, 3811 CT Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Met zeventien deelnemers was dit een goed bezet Café. Vertrouwde gezichten maar ook weer nieuwe geïnteresseerden voor dit filosofische gesprek.

De speurtocht naar een geschikte vraag liep langs de dood (wanneer ben je dood?) en "wat is aardig?" naar de gekozen vraag: is religie persoonlijk? Aspecten die tijdens het gesprek voorbij kwamen waren onder andere of iedereen het op z'n eigen manier beleeft, of je je relligieuze uitingen privé moet houden of dat juist in het delen met anderen het religieuze zit. Op de sub-vraag "wat is religie" kwamen ook meerdere beschrijvingen en kenmerken naar voren.

Wel een geschikte vraag zo vlak voor de  kerstdagen.

dinsdag, 7 november 2017: Openbaar Café Filo

Aanvang om 20:00 uur in Café Onder de Linde (Appelmarkt 15, 3811 CT Amersfoort)
Bedoeld voor: Iedereen
Kosten: gratis entree
Kort verslag:

Kun je zonder moraal? Dat werd de vraag waar de aanwezigen over wilden filosoferen. Een vraag waar allerlei ethische aspecten bij kwamen kijken. Wat is een moraal? was de eerste stap in die gekozen werd en daar kwamen niet zomaar uit. Ook werd er een kort etymologisch onderzoek gedaan. Hoewel dat resultaat wel wat helderheid bracht op het onderwerp, gaf het  geen antwoord op de vraag van deze avond.

Het was een mooi onderzoek geworden waarbij de twaalf aanwezigen naar elkaar luisterden en met elkaar mee dachten. Iedereen heeft zijn eigen beeld van moraal en moraliteit aan kunnen scherpen.